Bài đã đăng báo Người Việt ngày 29/3/2017

Hội trường cũng có bàn ghế bằng cây ngồi tử tế nhưng mà không có giấy viết. Tôi chọn ngồi hàng ghế sau lưng tất cả những người đang ngồi, dãy chính giữa, để tôi có thể quan sát hết mọi người trong hội trường.

Tôi hỏi:

– Nội quy này có trong phòng giam không? Có ở phòng tự quản không? Hình như ở chỗ cổng trong đi ra đi vô sân có vẽ lên tường phải không?

Ðặng Minh Quang nói:

– Có, nhưng không đầy đủ, tôi đọc cái này là nguyên văn từ đầu đến cuối.

Tôi nói:

– Nhiều quá mà không ghi chép, sổ sách ai mà nhớ cho hết.

– Thì chị nhớ những phần quy định về phạm nhân thôi. – Ðặng Minh Quang nói.

– Phần cho phạm nhân đã có như cán bộ nói rồi, tự đọc cũng được, đứng đây đọc làm chi cho mất thời gian vậy? – Tôi nói.

– Vậy thôi tôi không đọc nữa, mà tôi sẽ giải thích, chị nào chưa hiểu rõ chỗ nào cứ hỏi lại tôi giải thích thêm. – Ðặng Minh Quang nói.

Hắn ta bèn ê a nào là phạm nhân mỗi tháng được gọi điện thoại về nhà cho người thân một lần, mỗi lần năm phút, được gặp người nhà mỗi tháng một lần, mỗi lần ba mươi phút. Phạm nhân gặp cán bộ phải chào, không chào cán bộ là vi phạm nội quy phải bị kỷ luật, mỗi tháng tiêu chuẩn mỗi người được mười lăm ký lô rau xanh, mười bảy ký lô gạo, tám trăm gram thịt heo, bảy trăm gram cá, ba trăm gram đường, ba trăm gram xà bông giặt đồ.

Tôi nghe tụi tù nó nói với tôi bọn công an trại giam rất phách lối, mình không chào nó thì nó bắt lỗi, còn chào nó thì nó làm ngơ, cảm thấy nhục nhã lắm. Tôi chờ Ðặng Minh Quang nói xong, bèn giơ tay nói:

– Tôi có ý kiến.

Ðặng Minh Quang nói:

– Chị Tần muốn nói gì nói đi.

Tôi nói lớn và chậm rãi để cho tất cả những phạm nhân đang có mặt trong hội trường cùng nghe:

– Theo phép lịch sự, xã giao thì gặp nhau chào hỏi là chuyện bình thường, tất nhiên, người nhỏ phải chào trước người lớn, người trẻ hơn phải chào trước người già, tôi không phản đối việc chào hỏi. Nhưng tôi chào cán bộ thì cán bộ có chào tôi không?

– Phải chào lại chớ. – Ðặng Minh Quang nói. – Sao lại không chào. Mấy ngày nay tôi vẫn chào chị đấy thôi. Nhưng cũng tùy trường hợp, chỗ đông người quá thì tôi chào chung chớ không thể chào từng người.

– Tôi công nhận cán bộ Quang có chào tôi, cán bộ Quang chào tôi đương nhiên tôi cũng chào lại cán bộ Quang. Nhưng còn những cán bộ khác, tôi báo trước cho cán bộ Quang biết, nếu nhỏ tuổi hơn tôi mà không chào tôi trước thì tôi cũng không chào. Người nào lớn tuổi hơn tôi, tôi chào một lần trước mà thái độ giống mắt mù tai điếc thì xin lỗi trước nhé, đừng hòng tôi chào lần sau. Tại sao tù nhân không chào cán bộ thì bắt lỗi, kỷ luật, vậy cán bộ không chào lại tù nhân có kỷ luật cán bộ không?

Tôi nhìn thấy tất cả tù nhân trong hội trường đồng loạt quay lại nhìn tôi, có đứa che miệng khúc khích cười, tôi cũng mỉm cười với tụi nó.

– Tôi thống nhất với chị Tần là các chị phạm nhân chào chúng tôi thì cán bộ phải chào lại, ai không chào lại là không đúng. Nhưng mà tôi chưa thấy quy định nào kỷ luật cán bộ nếu phạm nhân chào mà không chào lại. Chị còn nói gì nữa không? – Ðặng Minh Quang hỏi:

– Cán bộ cũng phải có nghĩa vụ, cũng phải bị kỷ luật nếu làm sai. Không thể có chuyện chỉ có tù nhân có nghĩa vụ, bị kỷ luật còn cán bộ không có nghĩa vụ. Như vậy là không công bằng. Tôi báo trước với cán bộ Quang như thế, với tôi đừng hòng có cái chuyện cán bộ giả mù, giả điếc, giả câm. Hôm nay tạm thời tôi chỉ ý kiến vậy. Khi nào có việc gì nữa tôi sẽ gặp lãnh đạo trại khiếu nại tiếp.

– Tôi mong là các chị đừng ai vi phạm nội quy, hơi khó nhớ nhưng từ từ đi ra đi vào đọc sẽ nhớ hết. Chị Tần là người đã từng làm việc trong tổ chức, những thứ này chắc đối với chị không khó khăn gì. Biết đâu sau này chị Tần sẽ được là đội trưởng. – Ðặng Minh Quang nói.

– Phải, tôi đã từng hơn mười năm làm việc trong cơ quan nhà nước, cựu đảng viên, đó là quá khứ hết sức sai lầm, nên cán bộ Quang đừng có nhắc những việc cũ ấy với tôi. Tôi không bao giờ làm đội trưởng, đội trưởng ở ngoài còn không thèm làm, đội trưởng trong tù là cái thá gì mà ham. – Tôi trả lời.

Coi như buổi học nội quy, dự kiến một ngày nhưng Ðặng Minh Quang cho giải tán sau hai giờ đồng hồ. Lúc mọi người lục tục đi ra, Ðặng Minh Quang nói:

– Chị Tần khoan về vội, ở lại ngồi đây một chút tôi có chuyện muốn nói riêng với chị.

Tôi nghe vậy thì đứng lại, không đi về theo các phạm nhân khác.

Tạ Phong Tần